Πώς να το διηγηθώ αυτό µε µια γλώσσα που δεν είναι δική µου, µέσα από ένα στόµα που δεν είναι δικό µου; Πώς να µε πιστέψετε, όταν εγώ ο ίδιος δεν µπορώ να πιστέψω τον εαυτό µου; Ο Χανς, ένας καταξιωµένος χειρουργός, επιστρέφει από τα πεδία των µαχών του Α΄ Παγκοσµίου Πολέµου στο σπίτι του, ή µάλλον σε αυτό που υποτίθεται πως ήταν κάποτε το σπίτι του. Όσα έζησε στο µέτωπο έχουν καταστρέψει οριστικά τις βεβαιότητές του, αφήνοντάς του ανεξίτηλη µια αίσθηση αποξένωσης. Η γυναίκα του η Γκρέτε, όπως και οι φίλοι του, τον αναγνωρίζουν, και τη δουλειά του την εκτελεί αξιόπιστα. Μόνο ο σκύλος του µοιάζει να διαισθάνεται κάτι παράξενο. Μήπως τελικά ο πόλεµος έχει µετατρέψει τον Χανς σε κάποιον άλλο; Ή πρόκειται για έναν εντελώς διαφορετικό άνθρωπο, που έχει παρεισφρήσει στη ζωή του Χανς; Το 1926 που κυκλοφόρησε το Εγώ;, το πρώτο λογοτεχνικό έργο του Peter Flamm, συνάντησε αναπάντεχη επιτυχία. Ο ξέφρενος εσωτερικός µονόλογος επιτρέπει την καταβύθιση στον εσωτερικό κόσµο του πρωταγωνιστή Χανς και καθιστά αυτό το σύντοµο αλλά γεµάτο δύναµη µυθιστόρηµα µια σηµαντική –ιδίως για την εποχή µας– εκ νέου ανακάλυψη που δείχνει τις καταστροφικές επιπτώσεις του πολέµου στον ανθρώπινο ψυχισµό. Ένα µυθιστόρηµα που θέτει διαδοχικά ερωτήµατα στους αναγνώστες του. Είµαστε αυτό που ισχυριζόµαστε ότι είµαστε; Μας κάνουν τα βιώµατά µας να γίνουµε άλλοι ή καταφέρνουµε, παρά τις αντιξοότητες, να διατηρήσουµε τον δικό µας εσωτερικό πυρήνα; Όταν πρωτοκυκλοφόρησε το Εγώ;, το λογοτεχνικό κοινό προσπαθούσε να βρει τα κατάλληλα λόγια ώστε να περιγράψει τη συγκλονιστική εξοµολόγηση του τραυµατισµένου πολεµιστή που επιστρέφει από τον πόλεµο: «Ένα βιβλίο-ηφαίστειο» έγραφε η εφηµερίδα Berliner Tagblatt «γραµµένο µε µία ανάσα, γεµάτο ένταση». «Ακολουθεί τον ρυθµό της εποχής µας» σχολίαζε η Kolner Tagblatt. Οι έπαινοι για το µυθιστόρηµα έφταναν ο ένας µετά τον άλλον: «συγκλονιστικό», «γεµάτο διαφορετικές αποχρώσεις», «µαγικά συναρπαστικό», «τολµηρό και γοητευτικό». Κάτι νέο αναδυόταν στη γερµανική λογοτεχνία: µια ψυχολογική φωνή, µια µατιά όχι στο κοινωνικό πανόραµα της εποχής, αλλά στο εσωτερικό του πληγωµένου από τον πόλεµο ανθρώπου, στις αβύσσους του, στις κρυφές και αντιφατικές πτυχές της ψυχής του. ΕΓΡΑΨΕ Ο ΤΥΠΟΣ Μια επανανακάλυψη ενός έργου τεράστιου αναστήματος. Stefan Hertmans